VPRO

Oorlogswinst

Meteen na de gewonnen Zesdaagse Oorlog 
hadden Israëlische soldaten al bedenkingen.

In 1967 versloeg Israël binnen een week Egypte, Jordanië en Syrië en palmde Gaza, de Sinaï, Westelijke Jordaanoever en Golanhoogten in. De Israëlische soldaten werden als helden bejubeld. Daarop werd historicus Avraham Shapira en schrijver Amos Oz verzocht een boek samen te stellen ter ere van de gesneuvelde soldaten. Shapira kocht een bandrecorder en registreerde samen met Oz tijdens groepsgesprekken de bevindingen van de uit de oorlog teruggekeerde soldaten. Zij vertelden over de keerzijde van de oorlogszege: over frontervaringen, angst en afkeer, moordpartijen en deportaties. De militaire censor oordeelde dat van dit materiaal maar dertig procent openbaar mocht worden. Amper vier maanden na de oorlog werd The Seventh Day een bestseller.

Meer dan dertig jaar later kreeg filmmaker Mor Loushy het boek onder ogen. De strekking kwam totaal niet overeen met wat ze op school over 1967 had geleerd. Loushy kreeg Shapira zover om het gecensureerde materiaal eindelijk vrij te geven, wat resulteerde in Censored voices. In deze documentaire uit 2016 beluisteren een halve eeuw na dato inmiddels gerimpelde mannen zwijgend hun uitlatingen van toen, afgewisseld met archiefmateriaal uit de Zesdaagse Oorlog. Pas aan het eind van de film spreken de mannen zich kort uit over toen en nu, kritisch en vol scepsis. Wars van overwinnaarspathos voelden zij destijds al aan dat de manier waarop de Palestijnen waren bejegend negatief zou terugslaan op Israël.

(Maarten van Bracht)

Zensierte Stimmen
Dinsdag 6 juni, Arte, 21.45-23.10 uur

Oorlogszone


In Hebron, de grootste Palestijnse stad op de Westoever.

De gevoelstemperatuur van het Israëlisch-Palestijnse conflict laat zich goed meten in Hebron, op de bezette Westelijke Jordaanoever. Hoge koorts, wijst de thermometer uit. Te midden van tweehonderdduizend Palestijnen zijn in het centrum op vier plekken 850 joodse kolonisten gehuisvest die door 650 Israëlische soldaten worden bewaakt. Van samenleven kan hier geen sprake zijn; beide gemeenschappen verkeren op voet van oorlog, blijkt uit Hebron – Die zerrissene Stadt, een speciale aflevering van Auslandsjournal waarin kolonisten, militairen en Palestijnen aan het woord komen.

Rijke joden uit Israël en de VS hebben de Palestijnse souvenirverkoper Abed veel geld geboden, miljoenen dollars zelfs, voor zijn bescheiden en bouwvallige woning in het centrum. Zijn stulp kijkt namelijk uit op de Machpela, een van de heiligste plekken voor het jodendom, waar volgens de overlevering de aartsvaders Abraham, Isaak en Jakob begraven liggen, met hun echtgenoten. ‘Er zijn maar twee zaken die het bestaan in Hebron hard maken: de terreur door de Arabieren en de demonisering van ons kolonisten. Hebben wij soms niet het recht om te leven in het land dat God ons heeft gegeven?’ Aldus koloniste Tzipi Schlissel, wier vader bij een aanslag door een Palestijn in Hebron werd gedood. De strijdmethoden zijn intussen wel veranderd, sinds een Palestijn vorig jaar filmde hoe een Israëlische soldaat een gewonde Palestijn door het hoofd schoot. De slag wordt nu over en weer vooral met camera’s en filmbeelden geleverd.

Auslandsjournal
Woensdag 7 juni, ZDF, 0.45-1.15 uur

Oorlogsrecherche

Het Team Internationale Misdrijven geeft opening van zaken.

Ondernemer Guus K. werd tot negentien jaar veroordeeld wegens wapenleveranties aan de Liberiaanse president Charles Taylor, die ze gebruikte voor 
de burgeroorlog in eigen land en ze aan rebellen-bewegingen elders leverde. Eerder was Guus K. twee keer vrijgesproken, maar aanvullend onderzoek 
door het Team Internationale Misdrijven, bestaande uit politierechercheurs, antropologen, historici en juristen, leverde afdoende bewijs op. Het team 
opereert steeds in stilte, maar laat zich bekijken in documentairedrieluik De oorlogsrecherche van Hetty Nietsch en Daniëlle van Lieshout. Zij volgen de onderzoekers tijdens het doorvlooien van Facebookberichten van een Syrische vluchteling, tijdens gesprekken in Rwanda met getuigen van de genocide in 1994, of tijdens het posten voor een woning in de Randstad omdat daar een Ethiopiër schijnt te wonen die als beul werkte onder het regime van dictator Mengistu. Hetty Nietsch: ‘Het zijn mensen met engelengeduld, die zich bezighouden met zaken die soms jaren in beslag nemen. Het is een speciaal soort politiewerk waarvan je geen weet hebt dat het plaatsvindt.’ De rechercheurs doen weinig geheimzinnig over hun werk. Enige voorwaarde vooraf was dat lopende zaken buiten beschouwing bleven.

Een opvallende zaak is de uitlevering door Nederland van twee Rwandezen die een rol zouden hebben gespeeld in de genocide in Rwanda. De Tweede Kamer tekende protest aan. Volgens het Team Internationale Misdrijven was een van de Rwandezen politiek leider van een extremistische Hutupartij en wordt hij verdacht van genocide.

(Jurgen Tiekstra)

De oorlogsrecherche
Woensdag 7 juni, NPO 2, 21.10-22.00 uur

The Coffee Trail with Simon Reeve
Waar komt onze koffie vandaan
Maandag 5 juni, BBC 2, 16.15-17.15


Re:
Portugals liberale drugspolitiek. Reportage
Maandag 5 juni, Arte,
19.45-20.15 uur


On est social
Politie assisteert kansarme 
gezinnen in Sint-Joost/Saint-Josse
Dinsdag 6 juni, Canvas,
22.05-22.45 uur


Broken Land
Bewoners in het grensgebied tussen de VS en Mexico
Woensdag 7 juni, TV5,
21.09-22.26 uur

Staatsdiener
Eerste leerjaar van een kadet 
op de politieacademie
Donderdag 8 juni, Arte,
23.10-0.30 uur