‘Alle Amerikanen hebben verloren’

Hoewel de verkiezingsuitslag inmiddels bekend is, is wel duidelijk dat de VS uit twee landen bestaan en dat geen van beide op korte termijn zal zijn verdwenen of veroverd. De verkiezingsuitslag van 2016 was geen historische toevalstreffer of het resultaat van manipulatie vanuit het buitenland, maar een vrij nauwkeurige afspiegeling van het Amerikaanse electoraat. De veelbesproken Democratische meerderheid die zich sinds het begin van het millennium aftekent, tekent zich nog steeds af, en dat zal waarschijnlijk nog jaren duren. De wil van de meerderheid wordt weliswaar gedwarsboomd door ondemocratische regels en gewetenloze politici, maar het is een krappe meerderheid, die niet groot genoeg is om te regeren. Wanneer Amerika uiteindelijk het beloofde, door tech-savvy millennials gedomineerde land zal zijn, zullen de politieke waarden nog allerminst vastliggen.

Tientallen miljoenen Amerikanen hebben liever MAGA [Make America Great Again] dan democratie. Laten we ons, nadat hij vier jaar lang wetten heeft overtreden en normen aan zijn laars heeft gelapt, geen illusies maken over president Donald Trump. Zijn termijn culmineerde in een openlijke poging de legitimiteit van de verkiezingen te saboteren en te voorkomen dat Amerikanen konden stemmen. De bijeenkomsten in de laatste week van zijn campagne waren rood gekleurde festivals vol massahaat, autocratische zelfgenoegzaamheid en landerigheid, zonder een sprankje hoop op een betere toekomst. Misschien hebben ze Trump in Florida en elders het benodigde zetje gegeven. Ook al kwamen de ‘vrijheidsgezinde kiezers’ in ongekende aantallen hun stem uitbrengen, dat ze bereid bleken tegelijk met hun waardigheid en hun realiteitszin de instituties van de republiek bij het grofvuil te zetten, doet vermoeden dat veel Amerikanen niet langer beschikken over de basale vereisten die de Founding Fathers onmisbaar achtten voor zelfbestuur.

Er is geen voor de hand liggende manier om die achteruitgang te keren, en het ziet ernaar uit dat elementen in het andere kamp er ook door zijn aangetast.

Gevarieerde achterban

Maar het kiezersvolk dat op Trump heeft gestemd, waaronder een grote minderheid van latino’s en een niet onbelangrijk aantal zwarte kiezers, laat zien dat hun motieven gevarieerder en complexer zijn dan die ene, ergens toch geruststellende motief waarover iedereen die zich progressief noemt het na 2016 eens was: racisme. Er blijken uiteenlopende redenen waarom verschillende mensen zich graag aan de voeten van deze oplichter werpen. De verkiezingsuitslag toont aan dat de neiging van het progressieve volksdeel om Amerikanen te beschouwen als moleculen in grote, uniforme etnische en raciale substanties, zonder een eigen wil, in analytisch opzicht misleidend is en in politiek opzicht contraproductief. Die schaadt zelfs het gelijkheidsbeginsel.

‘We kunnen niet ontkomen aan de Amerikanen die we zijn geworden’

Veel invloedrijke journalisten en peilers lijken maar niet te willen begrijpen hoe de meesten van hun landgenoten denken, ook al praat dat soort experts er op Twitter en op tv nog zo lang met elkaar over door. Plaatselijke en regionale kranten die in het hele land een veel preciezer, menselijker portret van de gemiddelde Amerikaan schetsten, zijn steeds dunner gezaaid. Wij allemaal, beroepsduiders of niet, zitten tot op zekere hoogte gevangen in ondoordringbare echokamers, waarin elke poging om een ander geluid te horen bij voorbaat moreel verdacht is.

Die vernietiging van wat we met elkaar gemeen hebben is mogelijk fataal voor de democratie. Anders dan de inwoners van aloude autocratieën ontbreekt het ons aan de cynische gewoonte om te leren leven met leugens waartegen we ons niet meer verzetten. Als nieuwkomers zijn we dol op grootschalige desinformatie, geloven we hartstochtelijk in de idiootste verhalen, grijpen we van het ene op het andere moment volleerd elk brokje informatie aan als bewijs van de door ons verkozen waarheid. Een van de winnaars van de verkiezingen is Marjorie Taylor Greene uit Georgia, een aanhanger van de krankzinnige samenzweringstheorie QAnon. Ze komt in het Congres te zitten naast Democratische collega’s die zich volgens haar wereldbeeld bezighouden met pedofilie en kinderhandel.

Zelfbedrog

QAnon is in niets te vergelijken met de Democratische Partij. Toch zou het een vergissing zijn als Democraten, trotse aanhangers van de klimaatwetenschap en het idee dat elke stem telt, zouden denken dat ze immuun zijn voor de vertekenende effecten van de informatietechnologie en de hyperpolarisatie. Een verstandige kijk op de wereld maakt het des te lastiger om in te zien dat zelfbedrog sluipenderwijs steeds meer invloed krijgt. Hoeveel mensen ken jij die weigerden te geloven dat Trump eerlijke verkiezingen kon winnen? De antisociale media hebben ons allemaal in hun greep.

We kunnen niet ontkomen aan de Amerikanen die we zijn geworden: dat is de betekenis van deze verkiezingen. We zitten met elkaar opgescheept, zien geen uitweg of wenkend perspectief, zinken steeds dieper weg in een toestand van wederzijds onbegrip en minachting over en weer. De mogelijke oplossingen – geleidelijke de-escalatie, een afgetekende meerderheid, afscheiding, burgeroorlog – zijn ondenkbaar of onhaalbaar. We zullen met elkaar moeten leven en onszelf moeten besturen, maar weten nog altijd niet hoe. Zo bezien is winnen een illusie. Ook al is duidelijk wie de nieuwe president is, alle Amerikanen hebben verloren.

George Packer

The Atlantic
Verenigde Staten | maandblad | oplage 478.000

Halverwege de negentiende eeuw opgericht. Boekte in 2010 voor het eerst winst dankzij een krachtige onlinestrategie. Naast journalistiek ook ruimte voor poëzie en beeld.