Na de gigantische bosbranden in Indonesië in 2015 zijn overal in het land WhatsApp-groepen opgericht. Hun missie: het vuur doven voordat het zich verspreidt.
Op 8 januari 2017 stuurt kolonel Refrizal, commandant van legerpost O42/Garuda Wit in Jambi, om exact vijf uur ’s ochtends het volgende bericht: ‘Mevrouw Ning, kunt u ons de gegevens zenden over de vanochtend door u gesignaleerde brandhaarden?’ Het antwoord volgt onmiddellijk: ‘Surveillancerapport van 5:00 uur West-Indonesische tijd [de archipel strekt zich uit over drie tijdzones]: in de provincie Jambi geen brandhaarden gedetecteerd.’
De legercommandant coördineert de bosbrandsurveillance in de meest betroffen regio’s. Minimaal drie keer per dag wisselen het hoofd van het Bureau voor Meteorologie, Klimatologie en Geofysica in Jambi en hoofd informatievoorziening Kurnianingsih van het weerstation Sultan Thaha in Jambi de relevante gegevens over elk van de potentiële brandhaarden uit. Die informatie wordt verzonden via de satelliet Terra-Aqua en bevat de dagelijkse weersvoorspelling, de temperatuur, evenals de kans op regen en storm. Daarna worden deze gegevens gedeeld in de WhatsApp-groep ‘rampensurveillance Jambi’.
De leden van de WhatsApp-groep beantwoorden de berichten onmiddellijk; ze vragen bijvoorbeeld om de coördinaten van een gedetecteerde brandhaard. Ze snellen dan naar deze plek toe om de gegevens te verifiëren en delen dezelfde dag nog hun waarnemingen via hetzelfde netwerk. Als ze inderdaad een brand ontdekken, is het vaak niet meer dan een berg brandend afval of vuilnis. Toch doven ze ook deze branden, om overslaan te voorkomen.
Praktisch medium
De WhatsApp-groep is uitgegroeid tot een buitengewoon praktisch medium voor informatie-uitwisseling en discussie. Bij elke detectie van een bos- of veldbrand kan er op deze manier onmiddellijk worden gereageerd. De groep werd opgericht in 2015, het jaar waarin ongekende bosbranden de eilanden Sumatra en Kalimantan teisterden. Aanvankelijk had de groep maar 20 leden, maar nu zijn het er al 83. De leden zijn merendeels publieke diensten op regionaal, provinciaal en zelfs landelijk niveau. Er zijn burgemeesters bij, leger-, politie- en brandweercommandanten, ambtenaren die bosbouwvergunningen verstrekken en zelfs journalisten. De leden zijn verplicht om altijd te reageren. ‘Als een van ons niet alert is, wordt hij onmiddellijk door de andere leden tot de orde geroepen,’ zegt de coördinator van de groep Dalmanto, die hoofd is van de rampenbestrijdingsdienst van de regio Jambi.
In de provincie Riau wordt met hetzelfde communicatiesysteem gewerkt en telt de WhatsApp-groep al bijna tweehonderd leden. Indien nodig schakelen de patrouille-eenheden op de grond het leger en de politie in. Elke patrouillemedewerker ontvangt dagelijks een premie van 150.000 roepia’s [11 euro]. Mochten de eenheden op de grond de vlammen niet meester worden, dan roepen ze de hulp in van de blusvliegtuigen van Canadair.
Na de gebeurtenissen van 2015 begon men te beseffen hoe belangrijk dit soort netwerken zijn. De traagheid waarmee toen op de bosbranden werd gereageerd bleek fataal te zijn. Zeven Indonesische provincies, Singapore en gedeeltes van Maleisië stikten tussen juni en november 2015 in de rook van felle bosbranden. De schade bedroeg meer dan 200 biljoen roepia’s [14 miljard euro].
Iedereen, zonder uitzondering, had eronder te lijden. ‘Toen ik mijn scriptiebegeleider te spreken wilde krijgen, lukte dat niet,’ vertelt de 23-jarige student Iliyin Toni, die momenteel stage loopt bij de Dienst Voorkoming Bosbranden van het ministerie van Milieu. In 2015 was hij nog student aan de Tanjungpura-universiteit in West-Kalimantan. Sinds juni 2016 bemant Toni elke vrijdag en zondag de surveillancepost voor bos- en veldbranden. Hij houdt de computerschermen in de gaten, alert op de eerste tekenen van vuur. Van hem en zijn collega’s wordt verwacht dat ze elke ochtend om zeven uur een observatierapport gereed hebben, dat via de satellieten Terra-Aqua en NOA A wordt verspreid. Zelfs de minister van Milieu en Bossen, Siti Nurbaya Bakar, ontvangt het dagelijks op zijn smartphone. Toni was eerder al getuige van de verschrikkelijke bosbranden die Indonesië in 1997 teisterden [in die tijd zuchtte Indonesië bovendien onder een economische crisis, die een jaar later de toenmalige dictatuur fataal werd]. Hij was toen nog een kind en had een zaklamp nodig om in de dichte rook de weg naar school te vinden.
In 2015 was er in de provincie Jambi alleen al voor het bluswerk van het Canadair-vliegtuig 6,52 miljoen liter water nodig, en 6,7 ton zout voor de kunstmatige beregening
De afgelopen twintig jaar kwamen de bos- en veldbranden regelmatig in alle hevigheid weer terug. In 2015 was er in de provincie Jambi alleen al voor het bluswerk van het Canadair-vliegtuig 6,52 miljoen liter water nodig, en 6,7 ton zout voor de kunstmatige beregening. Om herhaling van deze desastreuze episodes te voorkomen, is de surveillance nu geïntensiveerd. President Joko Widodo riep op 23 januari jongstleden de regiohoofden en ook de commandanten van leger en politie bijeen om over de nationale coördinatie van preventie en bestrijding te overleggen. Hij hield hen voor dat voortaan bij evaluaties de prestaties van de troepen bij het bestrijden van branden meegewogen moest worden. ‘Dat was ter motivatie bedoeld, niet als waarschuwing. Samen met de bevolking moeten we er alles aan doen om de branden te stoppen. En mocht dat voor jullie als soldaten een risico opleveren, dan moeten jullie bereid zijn dat te nemen,’ hield commandant Naudi Nurdika zijn troepen voor.
Dankzij de intensieve communicatie via WhatsApp-groepen kunnen niet alleen de risico’s worden geminimaliseerd, maar bovendien de trauma’s van de branden en rookwolken van voorgaande jaren worden geheeld.
Auteurs: Irma Tambunan en Ichwan Susanto
Vertaler: Valentijn van Dijk
Koran Tempo
Indonesië | dagblad | oplage 100.000
CONTEXT: Veengebieden in gevaar
Koran Tempo bericht dat een aantal organisaties fel protesteert tegen een wetsvoorstel over palmolieplantages, waarover dit jaar gestemd moet gaan worden. Deze wet kan een gevaar opleveren voor veenlandschappen. Deze ecosystemen, waarin enorme massa’s organisch, CO2-rijk materiaal liggen opgeslagen, hadden bijzonder te lijden onder de branden van 2015. Tijdens de klimaattop in Parijs had president Joko Widodo toegezegd om zich persoonlijk in te zetten voor het herstel en de bescherming van de veengebieden, waarvan Indonesië maar liefst zestig procent van het wereldwijde totaal herbergt. In 2016 werd een decreet aangenomen waarin dit geregeld werd.
Syahrul Fitra, lid van de Koalisi Antimafia Hutan de antimaffiacoalitie voor de bossen) protesteert vooral tegen artikelen 23 en 24 van voornoemd wetsvoorstel, waarin staat: ‘Het is personen of rechtspersonen toegestaan om op minerale gronden of veengebieden oliepalmen te verbouwen. Indien de status van nationale bosgebieden of van onbebouwde grond verandert, mag de regering deze omvormen tot palmolieplantages.’
Volgens vicedirecteur Andi Muttaquien van het Instituut voor Beleidsonderzoek en Belangenbehartiging (ELSAM) vormt het wetsvoorstel ook voor mensen een gevaar. Artikel 29 biedt conglomeraten allerlei mogelijkheden om concessies te verwerven. ‘Maar het welzijn van kleine exploitanten en plantagearbeiders is in het voorstel niet geregeld,’ legt hij uit.
‘Van de naar schatting 10,4 miljoen arbeiders op palmolieplantages in het land, zijn zeventig procent dagloners die geen enkele sociale bescherming genieten’, schrijft Koran Tempo.
