Redactioneel: Houvast

Naast het dagelijks bulletin van besmettingscijfers en coronamaatregelen zijn er wereldwijd goddank genoeg denkers en schrijvers die niet alleen de zere plekken in het economisch bestel aanwijzen, maar ook met een alternatief komen. Dat is trouwens geen direct gevolg van de ravage die dit virus achterlaat, het valt alleen meer op. Sinds jaar en dag zijn er economen en wetenschappers die waarschuwen voor het een en adverteren voor het ander.

Als de nood hoog is, komen zij vol in beeld en geven houvast. We weten allang dat de exploitatie van de aarde onhoudbaar is. Net zoals dat de globalisering, de ongelijkheid, de uitholling van de democratie, het doorgeslagen marktdenken, het vluchtelingenbeleid, honger, sterfte, onderdrukking, die eindeloze lijst aan onrecht volstrekt onhoudbaar is. Beleid mag dan moeilijk te keren zijn, zonder verbeelding is het helemaal behelpen.

Denk en fantaseer erop los, zegt bijvoorbeeld de Franse wetenschapssocioloog Bruno Latour. Gebruik de noodgedwongen pas op de plaats om niks te doen. Dat is pas werken. De enige uitweg uit de crisis is, volgens de Amerikaanse filosoof Michael Sandel, de maatschappij van winnaars en verliezers te ontmantelen en ongeschoold, slecht betaald werk te herwaarderen. Dat geluid is overal te horen, als je een gewillig oor te luisteren legt. Te hopen is dat die suggestie beklijft en het niet business as usual wordt in het postcoronatijdperk.

‘Beleid mag dan moeilijk te keren zijn, zonder verbeelding is het helemaal behelpen’

Sinds eind jaren zeventig zijn we bevangen geraakt door een wild om zich heen maaiend individualisme; een door de overheid opgelegde zelfredzaamheid zonder de middelen om die staat van zijn zonder hoofdpijn te bereiken. De gemeenschapszin, maar vooral het welzijn van elke burger is een ondergeschoven kind. Behalve dan op een ander, lokaal en minder zichtbaar niveau, dat de pers nauwelijks haalt.

We leven volgens Sandel op de toppen van ‘een competitieve marktmeritocratie die scheids-lijnen versterkt en solidariteit ondermijnt’. Zoals veel van zijn profetische collega’s beweren, is de tijd rijp voor een set nieuwe principes. Niet die vastgelegd in 280 tekens voor het socialemediatribunaal, nee, die van Latour, in rust tot wasdom gekomen. Nieuwsgierigheid naar andere verhoudingen kan, zonder dat potentaten in deze wereld er meteen een opruiende naam aan geven, de interessantste inzichten geven.

Vandaar deze 360 met remedies voor een beter jaar. En o ja, we willen daar graag één aan toevoegen: kunnen politici het woord ik vermijden en het voortaan over wij hebben? Dat helpt de gemeenschapszin wellicht vooruit. Of hebben de dienaars daar geen tijd voor, omdat ze sinds de jaren zeventig te veel met zichzelf bezig zijn?

Dit artikel werd samengesteld door .