360’s Pieter van den Blink maakt voor u een keuze uit door de buitenlandse pers beschreven concerten, voorstellingen, boeken, films en exposities die naar Nederland en Vlaanderen komen.
Damien Hirst: Memento Mori
Zonder de diamanten schedel maar daarom niet minder doortrokken van doodsbeelden is de tentoonstelling van Damien Hirst in het Haags Gemeentemuseum (tot eind november te zien). In het online-kunstmagazine The Smart Set schrijft Morgen Meis, een bekende naam uit onder meer The Believer en Harper’s, dat Hirst met Memento Mori (de titel van de tentoonstelling) precies doet wat de Romeinen met die woorden beoogden, namelijk het leven vieren.
In Meis’ woorden is Memento mori geen waarschuwing (bedenk dat u sterfelijk bent, de interpretatie die het christendom eraan gaf) maar een aansporing om ‘te drinken en te neuken want straks zijn we allemaal dood’. Kortom, zegt Meis, Memento mori = Carpe diem (Pluk de dag). Dat die twee gezegden in de geschiedenis als tegengesteld of op zijn minst complementair gelden, laat hij buiten beschouwing.
Hirst zal het waarschijnlijk met hem eens zijn wat dat drinken en neuken betreft. Uit de programmatische titel van zijn beroemde haai op sterk water – The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living – spreekt immers een aanmoediging om je over de dood niet het hoofd te breken. Waarom er dan toch een tentoonstelling over maken? ‘[Hirst] is interested in death and he knows that we are, too.’ Geen speld tussen te krijgen.
Het werk van Hirst gaat in deze tentoonstelling de dialoog aan met werken van de negentiende-eeuwse kunstenaar Rodolphe Bresdin, bijgenaamd de Robinson Crusoë van de gravure. Bij de laatste grote tentoonstelling van zijn werk in Parijs schreef Le Figaro dat de bezoeker er goed aan deed een vergrootglas mee te nemen, om geen detail in de gravures te missen. Een van Bresdins beroemdste werken heet De komedie van de dood – een mooie gemeenschappelijke noemer voor het werk van Damien Hirst.
Damien Hirst | Memento Mori | Gemeentemuseum Den Haag | t/m 30 november 2014
Verliefd op Anaïs Demoustier
‘La grace est avec elle,’ schrijft het weekblad Marianne over Anaïs Demoustier, de hoofdrolspeelster in Bird People, de nieuwe film van Pascale Ferran. ‘De gratie is met haar’ is een onvolkomen vertaling van dat kleine zinnetje waarin een groot eerbetoon besloten ligt. ‘Pascale Ferran volbrengt hier een magische kunst en maakt ons verliefd op het leven en op Anaïs Demoustier,’ jubelt het tijdschrift verder, en niet als enige. De film, die in Frankrijk in juni in de bioscoop kwam, werd zeer lovend ontvangen. Vanaf eind augustus draait hij ook in Nederland.
Pascale Ferran gaat al lang mee in de Franse cinema, maar haar doorbraak kwam pas in 2006 met Lady Chatterley. Anaïs Demoustier daarentegen is een nieuwe ster aan het firmament. Op het Festival van Cannes van dit jaar was haar naam de meest gefluisterde. Bird People ging daar in première en ineens werd Demoustier in één adem genoemd met de heel groten: Catherine Deneuve, Isabelle Huppert. Met die laatste diva speelde Demoustier trouwens op haar zestiende al in Le temps du loup van Michael Haneke.
Ook de recensent van Les Inrockuptibles was onder de indruk van Bird People. De film is een tweeluik over een man en een vrouw in een hotel bij het vliegveld Roissy Charles de Gaulle. Maar volgens Les Inrockuptibles is de film ‘tweemaal in tweeën gedeeld’, in de eerste plaats doordat het eenvoudig twee verhalen zijn die achter elkaar worden verteld, maar ook door een wisseling van toon tussen die twee delen. Een derde Frans weekblad, L’Express, vond het wel een doodsteek dat in dat tweede deel Demoustier niet meer voorkomt. Dan weet u dat vast.
Pascale Ferran | Bird People | v.a. 14 augustus in de Nederlandse bioscoopAlleen de wolken: boek en lezing van Philipp Blom
Dezer dagen verschijnt bij De Bezige Bij het nieuwe boek van historicus, filosoof en meester-verteller Philipp Blom (hij schrijft ook romans). In 2008 brak Blom internationaal door met De duizelingwekkende jaren, een geschiedenis van de periode 1900-1914 in Europa. Zijn nieuwe boek bestrijkt – volgens dezelfde formule: een jaar per hoofdstuk – het interbellum. De oorspronkelijke titel The Wars Within is in het Nederlands Alleen de wolken geworden, en aangezien de beide edities (Engels en Nederlands) gelijktijdig verschijnen is er nog geen kans geweest om de ratio van die keuze te beoordelen.
Wel is zeker dat Blom er sinds De duizelingwekkende jaren (in het Engels The Vertigo Years) veel fans bij heeft gekregen. The Guardian schreef over dat boek: ‘De combinatie van losjes gedragen eruditie, fascinerende karakterstudies en een soepele, vaak zeer geestige manier van vertellen maakt dit tot een buitengewoon prettig en verrijkend boek (…), een staaltje narratieve geschiedenis op zijn best.’
De Frankfurter Rundschau noemde Blom ‘waarschijnlijk de elegantste stilist en de meest temperamentvolle verhalenverteller onder de jonge historici’ (Blom is van 1970). De duizelingwekkende jaren werd in Duitsland bewerkt tot een driedelige tv-serie met Blom zelf als verteller. Het resultaat zou niet alleen aan het Duitstalige publiek voorbehouden moeten blijven. Op 26 september houdt Philipp Blom in de Oude Lutherse Kerk te Amsterdam een lezing, onder de titel ‘De nachtmerrie van de rede’.
De Frankfurter Rundschau noemde Blom ‘waarschijnlijk de elegantste stilist en de meest temperamentvolle verhalenverteller onder de jonge historici’ (Blom is van 1970). De duizelingwekkende jaren werd in Duitsland bewerkt tot een driedelige tv-serie met Blom zelf als verteller. Het resultaat zou niet alleen aan het Duitstalige publiek voorbehouden moeten blijven. Op 26 september houdt Philipp Blom in de Oude Lutherse Kerk te Amsterdam een lezing, onder de titel ‘De nachtmerrie van de rede’.
Philipp Blom | Alleen de wolken (The Wars Within) | september 2014 De Bezige Bij, Atlantic Books | in het Nederlands vertaald door Pon Ruiter en Henny Corver
Vriend en vijand over Woody Allen
Bij elke nieuwe Woody Allen-film hoort voor degenen die niet van zijn werk houden de vreugde van het ‘tweede scherm’ dat zich als het ware opent op de recensiepagina’s. Als je Woody Allen niks vindt, volstaat het niet om te schrijven: ik vind het niks. Woody Allen moet je de grond in boren, als tegenwicht waarschijnlijk voor alle adoratie die hem ten deel valt.
Bij Magic in the Moonlight (vanaf 21 augustus in de bioscoop), Allens vierenveertigste speelfilm, doet The Boston Globe een fraaie poging. Eerst de aanloop: ‘Stel je even voor dat Magic in the Moonlight niet was geschreven en geregisseerd door Woody Allen maar door Bruce Schlabotnick of een andere filmmaker van wie je nog nooit hebt gehoord. Zou er iemand belangstelling hebben? Zou iemand zijn pen oppakken om erover te schrijven, er een mening over te hebben, zou iemand de film gaan zien of juist nadrukkelijk niet gaan zien?’ In die drammerige opsomming voel je de recensent al woedend worden.
Het antwoord laat zich natuurlijk raden: als dit geen Woody Allen-film was, dan zou het gewoon ‘een van die talloze blindgangers zijn die uiteindelijk bloedeloos in je tv on demand-menu belanden bij gebrek aan kracht om de bioscoop te halen.’ Recensent Ty Burr vindt dat zelfs het spel van Colin Firth en Emma Stone de film niet redden, en eindigt zijn stuk met de vraag wat wel een goeie Woody Allen-film in de eenentwintigste eeuw zou kunnen zijn.
‘Waarschijnlijk eentje, het spijt me om het te zeggen, waar hij zelf niet in voorkomt, (hoewel hij in andermans films, zoals recentelijk in Fading Gigolo van John Turturro, degelijk entertainment kan leveren). Bij voorkeur gesitueerd in het heden, liever dan dat versimpelde verleden waar [Woody Allen] en een aanzienlijk deel van zijn publiek zich beter thuis lijken te voelen. Idealiter een waarin een acteur (zoals Cate Blanchett in Blue Jasmine) maling heeft aan Allens beuzelige dialogen – die altijd eindigen in een bijdehante opmerking voordat echte gevoelens in het geding zouden kunnen raken – en zijn magere besef van hoe echte mensen zich gedragen.’ Zo’n film, concludeert Burr, is Magic in the Moonlight niet. Het is ‘het werk van een man die al zo lang films maakt dat hij kennelijk is vergeten waarom.’
The Washington Post ging in blinde adoratie bij Woody Allen op bezoek in New York voor een interview dat geen nieuwe inzichten opleverde. Of Allen toen het stuk van Ty Burr net had gelezen is niet bekend, maar op de vraag of hij gelukkig is met het resultaat van Magic in the Moonlight antwoordt hij hoofdschuddend: ‘You know, I’m never happy.’
Woody Allen | Magic in the Moonlight | v.a. 21 augustus in de Nederlandse bioscoop
De dood en het meisje
Caitlin Doughty, oprichtster van The Order of the Good Death, begrafenisondernemer en maakster van de succesvolle serie YouTube-filmpjes Ask a Mortician, geeft een geheel nieuwe betekenis aan Schuberts beroemde titel Der Tot und das Mädchen. Met haar Sneeuwwitje-uitstraling en rappe babbel maakt ze de dood bespreekbaar. Uitgeverij Atlas Contact brengt in september de vertaling van haar boek Smoke Gets in Your Eyes (Als de rook om je hoofd is verdwenen), waarin ze, flauw gezegd, over lijken gaat.
Behalve haar eigen praktijk in Oakland, Californië, beschrijft Doughty ook andere manieren waarop de mens in de loop van de geschiedenis met de dood is omgegaan. De Britse Independent stuurde zijn Amerikaanse correspondent naar Doughty toe, die hem ontving op een kerkhof. De moderne dode, zei Doughty in het interview, ‘wordt gekist in vele lagen van ontkenning (…). Het lijk is uit onze cultuur verdwenen en dat gaat ten koste van onze omgang met de dood.’
Zij krijgt de vraag voorgelegd of ze van zichzelf vindt dat ze een morbide interesse heeft. Doughty antwoordt: ‘De betekenis van “morbide” is dat je een ongezonde preoccupatie hebt met de dood. Helaas is er geen woord voor een normale, gezonde preoccupatie met de dood, zoals ik die heb. Ik heb er erg mijn best voor gedaan om een ontspannen houding te vinden tegenover het hoe en waarom van de dood. Ik weet nu dat de dood er niet op uit is om mij te pakken te krijgen.’ Desalniettemin zal ook voor haar het uur ooit slaan. De reporter vraagt of Doughty ook gedachten heeft over haar eigen uitvaart. Antwoord: ‘Ik zou het liefst in de woestijn worden gelegd om door de wilde dieren aan stukken te worden gescheurd.’
Caitlin Doughty | Smoke Gets in Your Eyes, W. W. Norton & Company | verschijnt in september in Nederlandse vertaling als Als de rook om je hoofd is verdwenen, Atlas Contact
De diva van Death Valley Junction
Over Marta Becket zijn documentaires gemaakt en mooie stukken geschreven. Reizigers uit alle windstreken trotseren de hitte van Death Valley, Californië om later thuis te kunnen zeggen dat ze haar hebben gezien. Geen wonder, de nu bijna 90-jarige Becket is een fenomeen. In 1967 kreeg zij, toen een jonge en veelbelovende balletdanseres in New York, tijdens een reisje met haar man een lekke band. Precies daar, in de ongenadige hitte van Death Valley Junction, het enige dorpje in de vallei. Zoals een dame betaamt liet zij de sores om de auto over aan haar man en wandelde wat rond. Toen ze het verlaten gebouw van een handelsonderneming zag, was ze verkocht. Hier wilde ze blijven, iets maken. Ze is er nooit meer weggegaan.
Het handelsgebouw werd omgetoverd tot theater (het Amargosa Opera House) en Becket begon voorstellingen te geven. Soms kwamen er mensen kijken, soms ook niet. Om in dat laatste geval toch een goed gevoel te hebben, schilderde de Diva van Death Valley Junction een compleet publiek op de muren van de zaal. Haar eretitel kreeg ze van The New York Times, die in 2010 nog een portret aan haar wijdde, toen al met de gedachte dat het haar laatste seizoen zou worden. Maar de show has gone on. ‘Als je nog tijd van leven hebt, zoek dan een plek waar je je dromen kunt verwezenlijken, ook al is het een bergtop of het midden van de woestijn,’ tekende de krant eerbiedig op uit haar mond.
Ravens theater brengt de voorstelling Dust Devil over Marta Becket tijdens het Fringe Festival in het Ostade Theater Amsterdam (van 4 tot en met 14 september).
