Wat gebeurt er als de Queen sterft?

In de draaiboeken die klaarliggen voor het moment dat de Britse koningin komt te overlijden – en daarvan zijn er vele versies, op Buckingham Palace, bij de overheid en bij de BBC – wordt er meestal van uitgegaan dat ze zal overlijden na een kort ziekbed. In aanwezigheid van familie en artsen. Toen de koningin-moeder in 2002 overleed, op de zaterdagmiddag voor Pasen, in de Royal Lodge van Windsor, had zij nog tijd om telefonisch van een paar mensen afscheid te nemen en een paar van haar paarden weg te geven.

In de laatste uren van het leven van de Queen zal professor Huw Thomas, gastro-enteroloog en haar hoofdarts, de leiding hebben. Hij zal zich ontfermen over zijn patiënt, beslissen wie er bij haar mag, besluiten welke informatie naar buiten gebracht mag worden. De band tussen vorst en onderdanen is een merkwaardig en ondoorgrondelijk fenomeen. Het bestaan van een volk wordt dat van een mens, en vervolgens moet de band worden verbroken.

Het paleis zal communiqués uitgeven – niet veel, maar genoeg. ‘Het leven van de koning nadert vredig het einde’, was het laatste bericht dat Lord Dawson, de arts van George V, deed uitgaan, om halftien op de avond van 20 januari 1936. Niet lang daarna gaf Dawson de koning een injectie met 750 mg morfine en een gram cocaïne – de helft was al genoeg geweest – teneinde het lijden van de vorst te verlichten, en om te zorgen dat zijn overlijden nog kon worden meegenomen in The Times van de volgende dag, die om twaalf uur ’s nachts van de persen zou rollen.

London Bridge

Men zal haar ogen sluiten en Charles zal koning zijn. Zijn broers en zijn zus zullen zijn handen kussen. De eerste functionaris die in actie komt is Sir Christopher Geidt, de privésecretaris van de Queen, een voormalig diplomaat die in 2014 voor de tweede keer 
is geridderd, deels in verband met het regelen van haar opvolging.

Geidt zal contact opnemen met de 
premier. De vorige keer dat er een Britse vorst overleed, 65 jaar geleden, werd het codewoord ‘Hyde Park Corner’ gebruikt om Buckingham Palace op de hoogte te stellen van het verscheiden van George VI, zodat de telefonistes in de centrale er geen lucht van zouden krijgen. Bij Elizabeth II staat het draaiboek bekend als ‘London Bridge’. De premier wordt wakker gemaakt, als 
ze niet al wakker is, en op beveiligde telefoonlijnen zullen ambtenaren doorgeven dat ‘London Bridge is gevallen’. Vanuit het Foreign Office’s Global Response Centre, dat zich op een 
onbekende locatie in de stad bevindt, wordt het nieuws verspreid naar vijftien regeringen buiten het Verenigd Koninkrijk, in de landen waarvan de Queen het staatshoofd is, en naar de zesendertig andere landen van het Britse Gemenebest waar ze sinds het begin van het atoomtijdperk een symbolische rol als soeverein heeft vervuld.

Ze zal al enige tijd overleden zijn 
wanneer wij het te horen krijgen. De informatie zal zich verspreiden als de seismische golf die voorafgaat aan een aardbeving, slechts waarneembaar met specialistische apparatuur.

Gouverneur-generaals, ambassadeurs en premiers zullen als eersten worden ingelicht. Er zullen kasten opengaan, op zoek naar de zwarte armband, acht centimeter breed, die om de linkerpols zal worden gedragen.

De gewone man zal het sneller aan de weet komen dan in het verleden. Op 6 februari 1952 werd George VI om 
halfacht ’s ochtends gevonden door zijn lakei. De BBC kwam pas om kwart over elf met het nieuws naar buiten, bijna vier uur later. Toen prinses Diana op 31 augustus 1997, om vier uur ’s nachts plaatselijke tijd, overleed in het Pitié-Salpêtrière-ziekenhuis in Parijs, waren de journalisten die Robin Cook, de voormalig minister van 
Buitenlandse Zaken, vergezelden op diens reis naar de Filipijnen, binnen vijftien minuten op de hoogte.

Vele, vele jaren was de BBC de eerste 
die op de hoogte werd gesteld wanneer een lid van het koninklijk huis overleed, maar inmiddels heeft de BBC geen monopolie meer in omroepland. Als de Queen overlijdt, gaat de mededeling 
als een nieuwsflits naar zowel de persdienst als de overige mondiale media. Op hetzelfde moment zal er een lakei in rouwkleding uit een deur van 
Buckingham Palace komen, over het zachtroze grind lopen en een zwartgerand bericht aan het hek hangen. Terwijl hij dat doet, zal de website van het paleis veranderen in een enkele, ingetogen pagina, met dezelfde tekst tegen een donkere achtergrond.

Er zullen schermen oplichten. Er zal getwitterd worden. Bij de BBC zal een radio alert transmission system worden geactiveerd – een alarm uit de tijd van de Koude Oorlog, ontworpen om een aanval op de infrastructuur van het land te weerstaan.

Blauwe overlijdenslampjes

Alle nieuwsorganisaties zullen zich haasten om films uit te zenden en rouwbetuigingen op internet te zetten. Bij The Guardian heeft de adjunct-hoofdredacteur een lijst van reeds geschreven artikelen aan de muur hangen. 
The Times zou al voor elf dagen materiaal gereed hebben. Bij Sky News en ITN, waar men al jaren heeft geoefend 
voor de dood van de Queen, met als pseudoniem ‘Mrs Robinson’, worden ogenblikkelijk de royaltyexperts gebeld die al eerder een contract hebben 
afgesloten voor exclusieve interviews. ‘Ik zal voor de deuren van de Abbey zitten, aan een reusachtige schragentafel, en driehonderd miljoen Amerikanen bijpraten,’ zegt een van deze mensen.

De Engelse commerciële radiozenders hebben een netwerk van blauwe ‘overlijdenslampjes’, die wekelijks worden getest en die in het geval van een 
nationale ramp allemaal moeten gaan branden. Zodra het nieuws bekend wordt, gaan de lampjes knipperen, zodat alle dj’s weten dat ze binnen enkele minuten moeten overschakelen op het nieuws, en dat ze tot die tijd 
neutrale muziek moeten draaien. Elke radiozender, tot ziekenhuisomroepen aan toe, heeft playlists klaarstaan, 
variërend van ‘Stemming 2’ (treurig) 
tot ‘Stemming 1’ (intens treurig) – 
nummers om op terug te vallen in tijden van plotselinge rouw. ‘Mocht je een keer overdag op Radio 1 het nummer Haunted Dancehall (Nursery Remix) van Sabres of Paradise horen, zet dan maar meteen de tv aan’, schreef Chris Price, een BBC-radioproducer, in 2011 in The Huffington Post. ‘Dan is er net iets verschrikkelijks gebeurd.’

Sommige journalisten hebben er moeite mee dat er draaiboeken klaarliggen voor de dood van een regerend vorst. ‘Er is één verhaal dat duidelijk belangrijker wordt geacht dan talloze andere verhalen,’ beklaagde een voormalig producer van het programma Today zich een keer.

In 2002, bij het overlijden van de koningin-moeder, gingen de blauwe overlijdenslampjes niet branden, omdat een bepaalde knop niet goed was ingedrukt. Peter Sissons, de doorgewinterde nieuwslezer van de BBC, kreeg commentaar op zijn kastanjebruine stropdas. Maar in het geval 
van de Queen zal alles tot in de puntjes zijn voorbereid. De nieuwslezers zullen een zwart pak dragen met een zwarte stropdas. Programma’s zullen worden onderbroken.

Als mensen denken aan de dood van een lid van de Engelse koninklijke familie, denken ze onvermijdelijk aan Diana. Daarmee vergeleken zal de dood van de Queen monumentaal zijn. De emoties zullen misschien minder rauw zijn, maar de reikwijdte groter, en de gevolgen ingrijpender. Dat komt deels door het overweldigende belang van wat er allemaal gebeurt. De gang van zaken bij een moderne koninklijke begrafenis is min of meer bekend 
(die van Diana was gebaseerd op 
‘Tay Bridge’, het draaiboek voor de koningin-moeder. Maar de dood van een regerend Brits vorst, en de kroning van een nieuw staatshoofd, is een 
ritueel dat langzaam uit ons levende geheugen verdwijnt: drie van de vier meest recente premiers zijn geboren nadat de Queen de troon had bestegen. Wanneer zij overlijdt zullen zowel het Hogerhuis als het Lagerhuis samenkomen, zullen mensen eerder van hun werk gaan, zullen piloten het nieuws mededelen aan hun passagiers. In de negen dagen die volgen (in het draaiboek van London Bridge staan deze dagen bekend als ‘D-day’, ‘D+1’ enzovoort) komen er rituele proclamaties, zal de nieuwe koning een tour maken door Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland, komt er een versoberde programmering op tv en zal er in Londen een samenkomst zijn van diplomaten zoals we die niet meer hebben gezien sinds de dood van Winston Churchill in 1965.

De rouwfilms zullen ons eraan herinneren hoe anders het land eruitzag toen zij het erfde

Maar wat misschien nog meer impact zal hebben dan dit alles, is dat het koninkrijk dat ze nalaat een moeizame emotionele balans zal moeten opmaken. De Queen is de laatste levende link met de grootsheid van weleer – de identiteit van het land, het problematische gevoel van eigenwaarde – die nog altijd wordt bepaald door onze overwinning in de Tweede Wereldoorlog.

Anders dan bij bijvoorbeeld het 
Amerikaanse presidentschap, kan er 
bij het koningschap zeer veel tijd verstrijken – in sommige gevallen wel een eeuw – voordat het wordt gekoppeld aan een bepaald individu. Het tweede Elizabethaanse tijdperk zal vermoedelijk de geschiedenis ingaan als een bewind van gestaag verval of zelfs, 
als ze nog tijd van leven heeft en Schotland de unie verlaat, als een tijd van desintegratie. Het leven en het politieke landschap aan het einde van haar bewind zien er volkomen anders uit dan de grandeur en de naïviteit aan het begin. ‘Maar dat valt haar niet kwalijk te nemen,’ zegt Philip Ziegler, historicus en biograaf van het koninklijk huis. ‘We zijn samen met haar in verval geraakt, om het zo maar te zeggen.’

De rouwfilms zullen ons eraan herinneren hoe anders het land eruitzag toen zij het erfde. Er is een scène die keer op keer zal worden vertoond: haar eenentwintigste verjaardag, in 1947, toen prinses Elizabeth met haar ouders op vakantie was in Kaapstad. Ze bevond zich 9000 kilometer van huis en toch binnen de grenzen van het Britse Rijk. De prinses zit aan een tafel met een microfoon voor zich. Op haar schouder danst de schaduw van een boom. Terwijl ze praat wordt de camera een keer of drie, vier bijgesteld, en elke keer zie je even haar gezicht vertrekken, schemert er heel even iets door van aristocratische irritatie. ‘Ik verklaar dat ik mijn hele leven, of dat lang of kort zal zijn, in uw dienst zal stellen, en in dienst van de grote 
Britse familie waarvan we allen deel uitmaken,’ zegt ze, met een manier van articuleren en een wereldbeeld die beiden tot het verleden behoren.

‘We hebben behoefte aan verhalen 
voor vorstelijke gebeurtenissen,’ zegt de historicus. ‘In de Victoriaanse tijd werd alles steeds maar beter en groter. Met dat verhaal kunnen we nu niet meer aankomen.’

Het gevolg is dat men ervoor terugdeinst om er zelfs maar aan te denken – laat staan erover te praten of schrijven – wat er zal gebeuren wanneer 
de Queen overlijdt. We mijden het onderwerp, net zoals we dat binnen onze eigen familie doen. Dat lijkt een kwestie van goede manieren, maar 
het komt ook voort uit angst. Voor dit artikel heb ik gesproken met tientallen mediamensen, ambtenaren en 
voormalig medewerkers van de hofhouding, van wie enkelen rechtstreeks hebben meegewerkt aan London Bridge. Vrijwel iedereen drong aan op volledige geheimhouding. ‘Dit gesprek heeft nooit plaatsgevonden,’ kreeg ik 
te horen na een ontmoeting in een herenclub op Pall Mall. Ondertussen 
is het beleid van Buckingham Palace om geen commentaar te geven op de voorbereidingen voor begrafenissen van leden van het koninklijk huis. Voor dit taboe zijn geen rationele gronden, zoals geldt voor wel meer zaken aangaande de monarchie, en er gaat een parallelle werkelijkheid achter schuil. De volgende grote schok voor het 
Britse volk is namelijk al tot op de minuut in kaart gebracht. Het gaat om een gebeurtenis van groot nationaal belang, waarvan wij de kosten zullen dragen, en die onafwendbaar is.

Volgens de statistieken heeft een 
Britse vrouw van 91 – de leeftijd die 
de Queen in april heeft bereikt – een levensverwachting van vier jaar en drie maanden. De Queen nadert het einde van haar heerschappij in een periode van grote onrust over de positie van Groot-Brittannië op het wereldtoneel, op een moment dat interne politieke spanningen haar koninkrijk lijken te verscheuren. Haar dood zal ook destabiliserende krachten ontketenen: het aantreden van koningin Camilla, de kroning van een nieuwe koning die in de ogen van velen een oude man is en de toekomst van het Gemenebest, een verbond dat goeddeels uit haar koker komt. (De titel van de Queen als ‘Hoofd van het Britse Gemenebest’ is niet overerfbaar.) Zowel de premier van Australië als de oppositieleider wil dat het land een republiek wordt.

Orde op zaken

Omgaan met de gevolgen van al deze veranderingen, dat is de volgende grote uitdaging voor het huis Windsor, de laatste koninklijke familie binnen Europa die nog aan kroningen doet en die – met hulp van een bereidwillig volk – blijft vasthouden aan de magie van dit alles. Daarom is het draaiboek voor de dood van de Queen, en de ceremoniële nasleep, ook zo gedetailleerd uitgewerkt. De opvolging hoort daarbij. Het is een kans om weer even orde op zaken te stellen. Koningin Victoria had in 1875 op papier gezet wat er mee zou gaan in haar kist. Voor de begrafenis van de koningin-moeder is 22 jaar 
gerepeteerd. Louis Mountbatten, de laatste onderkoning van India, had een winter- en een zomermenu vastgesteld voor zijn begrafenislunch. London Bridge is de exitstrategie van de Queen. ‘Het is geschiedenis,’ zoals een van haar hovelingen zegt. Het worden tien dagen van verdriet en spektakel waarin wij, 
als de duizelingwekkende spiegel van de monarchie zelf, zullen zwelgen in wie we ooit waren en de ogen zullen sluiten voor wat er van ons is geworden.

Het uitgangspunt is dat er geen onvoorziene dingen gebeuren. Mocht de Queen in het buitenland komen te overlijden, dan zal een BAe 146-straalvliegtuig van het 32e squadron van de RAF, ook wel de Royal Flight genoemd, opstijgen van Northolt, aan de westkant van Londen, met aan boord een lijkkist.

Maar de meest gedetailleerd uitgewerkte plannen gaan over wat er gebeurt als ze overlijdt op Balmoral, waar ze drie maanden van het jaar doorbrengt. Dan zal er als eerste een reeks Schotse rituelen in gang worden gezet. Om te beginnen zal het lichaam van de Queen te ruste worden gelegd in haar kleinste paleis, Holyroodhouse in Edinburgh, waar ze naar oud gebruik zal worden bewaakt door de Royal Company of Archers, die een adelaarsveer op hun pet dragen. 
Vervolgens wordt de kist over de Royal Mile naar St Giles’ Cathedral gedragen voor een dienst, waarna hij op station Waverley aan boord gaat van de koninklijke trein, voor een trieste gang over de East Coast Main Line. Door 
het hele land worden bij spoorwegovergangen en op perrons grote menigten verwacht die bloemen op 
de langsrijdende trein werpen. (Er rijdt een speciale locomotief achteraan om alles weer van de rails te halen.) ‘Het 
is een zeer gecompliceerde operatie,’ vertelt een spoorwegmedewerker.

In Hyde Park zullen 41 saluutschoten worden gelost – bijna zeven minuten lang artillerievuur. “Hierbij worden geen concessies gedaan aan de moderne tijd,” vertelt een voormalige paleismedewerker

In alle scenario’s keert het lichaam 
van de Queen uiteindelijk terug naar de troonkamer in Buckingham Palace. Daar bevinden zich een altaar, de baar, de koninklijke vlag en vier Grenadier Guards die, met de loop van hun geweer naar de vloer gericht, de wacht houden. Op de gang trekt personeel voorbij dat al meer dan vijftig jaar onder de Queen heeft gediend, mensen die de procedures uit het hoofd kennen. Buiten zullen verslaggevers zich verzamelen op de afgesproken plekken bij Canada Gate, aan de 
zuidkant van Green Park. (Onder de Mall lopen speciale glasvezelkabels, voor de uitzendingen van Britse 
staatsaangelegenheden.) Overal in het land worden vlaggen gestreken en klokken geluid.

Op D+1, de dag na de dood van de Queen, worden de vlaggen weer 
gehesen en om elf uur ’s ochtends zal prins Charles tot koning worden uitgeroepen. De griffier, Richard Tilbrook, een hoge ambtenaar, zal de officiële tekst voorlezen: ‘Het heeft de almachtige God behaagd, in zijn grote genade, tot zich te roepen wijlen onze vorstin Lady Queen Elizabeth de Tweede, in gezegende en glorieuze herinnering…’ Charles zal de eerste officiële plicht van zijn koningschap vervullen: zweren de Kerk van Schotland te beschermen en gewag maken van de zware last die nu op zijn schouders rust.

Met zonsopgang zal het middelste raam aan de oostkant van het paleis, met uitzicht op Friary Court, zijn 
verwijderd en zal het dak zijn bedekt met rood vilt. Nadat Charles heeft gesproken, zullen trompetblazers van de Life Guards, met een rode pluim op hun helm, naar buiten komen en drie klaroenstoten geven, waarna de Garter King of Arms, een genealoog genaamd Thomas Woodcock, zal plaatsnemen 
op het balkon voor de officiële proclamaties van koning Charles III. ‘Ik zal de eerste proclamatie uitspreken,’ zegt Woodcock, wiens officiële salaris van 49,07 pond niet is verhoogd sinds de jaren dertig van de negentiende eeuw. In 1952 is het moment van de kroning vastgelegd door vier journaalcamera’s. Dit keer zal er een miljardenpubliek zijn.

De proclamaties zullen een aanvang nemen. De Garter King of Arms zal, samen met een zestal herauten die eruitzien als figuranten in een dure Shakespeareproductie, met een koets naar het standbeeld van Charles I rijden, op de zuidelijke hoek van Trafalgar Square, dat het officiële 
middelpunt van Londen vormt, om 
het bericht daar opnieuw voor te lezen. In Hyde Park zullen 41 saluutschoten worden gelost – bijna zeven minuten lang artillerievuur. ‘Hierbij worden geen concessies gedaan aan de moderne tijd,’ vertelt een voormalige paleismedewerker me. ‘Overal zullen steken en paarden te zien zijn.’

Lange tijd was de hogere kunst van het vorstelijk spektakel iets voor andere, zwakkere volken: Italianen, Russen en Habsburgers. De Britse rituele gebeurtenissen waren een rommeltje. Bij de uitvaart van prinses Charlotte, in 1817, waren de begrafenisondernemers dronken. Tien jaar later was het tijdens de begrafenisplechtigheid voor de Duke of York zo koud in St George’s Chapel dat George Canning, de minister van Buitenlandse Zaken, reumatische koorts kreeg en de bisschop van Londen het leven liet. ‘We hebben niet eerder zo’n ongeorganiseerde, bonte verzameling onbehouwen mensen bij elkaar gezien’, schreef The Times in 1830 over de begrafenis van George IV. De kroning van Victoria, een paar jaar later, was ook niet om over naar huis te schrijven. De geestelijke kwam niet uit zijn 
woorden, er werd vals gezongen en de hofjuweliers hadden de ring voor de verkeerde vinger gemaakt. ‘Sommige landen hebben echt aanleg voor ceremonieel vertoon’, schreef de markiezin van Salisbury in 1860. ‘Voor Engeland geldt precies het omgekeerde.’

De Queen, die naar verluidt een 
praktisch ingestelde en weinig 
sentimentele natuur heeft, is zich maar al te zeer bewust van de theatrale kracht van het koningshuis. ‘Ik moet worden gezien om te worden geloofd,’ zou een van haar favoriete uitspraken zijn. Er is geen reden om eraan te 
twijfelen dat de rituelen rondom haar begrafenis een sterk gevoel van gemeenschapszin zullen oproepen. 
‘Ik denk dat het in brede kring heftige en oprechte emoties zal losmaken,’ aldus historicus Andrew Roberts. Het zal allemaal over haar gaan, en het zal allemaal over onszelf gaan. Er zal een sterke behoefte zijn om de straat op te gaan, om het met eigen ogen te zien, om deel uit te maken van een groter geheel. Het algehele effect zal conservatief zijn. ‘Ik denk dat de dood van 
de Queen vaderlandslievende gevoelens zal aanwakkeren,’ zegt een 
constitutionele intellectueel, ‘en daarmee zal het een steun in de rug zijn van de Brexit, om het zo maar te zeggen, en het gevoel versterken dat buitenlanders ons niets hebben te bieden.’ De golf van emoties zal de ongemakkelijke realiteit van de troonopvolging smoren. De rehabilitatie 
van Camilla als hertogin van Cornwall was een ingetogen succes voor de monarchie, maar dat ze koningin wordt, zou weleens net een stap te ver kunnen blijken.

Het andere struikelblok is het Gemenebest. In 1952, bij de vorige troonsbestijging, telde dit verbond, dat voortkwam uit het Britse Rijk, nog maar acht leden. In zeven daarvan was de Queen het staatshoofd, en om India – de enige republiek – tegemoet te komen werd 
ze uitgeroepen tot Hoofd van het 
Gemenebest. Nu, 65 jaar later, telt het verbond 36 republieken, waar de Queen zich gedurende haar hele ambtsperiode met hart en ziel aan heeft gewijd, en het Gemenebest omvat nu een derde van de wereldbevolking. Het probleem is dat de functie niet overerfbaar is, en dat er geen procedure is om een volgend Hoofd van het Gemenebest te kiezen. ‘Het is een volkomen grijs gebied,’ aldus Philip Murphy, hoofd van het Institute of Commonwealth Studies aan de 
Universiteit van London.

Het paleis probeert al jaren op discrete wijze Charles’ positie als volgend 
Hoofd van het verbond veilig te stellen, temeer daar er geen andere voor de hand liggende optie is. Vorig jaar 
oktober onthulde Julia Gillard, de 
voormalig premier van Australië, dat Christopher Geidt, de privésecretaris van de Queen, haar in februari 2013 had bezocht in een poging haar steun voor dit idee te krijgen. Inmiddels hebben ook Canada en Nieuw-Zeeland zich achter het plan geschaard, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de titel wordt opgenomen in de proclamatie van koning Charles. Het zal eerder onderdeel uitmaken van het discrete internationale lobbyen door de talloze diplomaten en presidenten die in de dagen na het overlijden van de Queen naar Londen zullen komen.

In de negen dagen tot aan de begrafenis zullen er nog duizenden puntjes op de i worden gezet. Soldaten zullen de route van de rouwstoet lopen. Er 
zullen gebeden worden gerepeteerd. Op D+1 zal Westminster Hall worden afgesloten en worden schoongemaakt, waarna de stenen vloer zal worden bedekt met 1500 meter tapijt. Kaarsen, waarvan de pit al is voorgebrand, zullen worden overgebracht uit de Abbey. De straten rondom worden omgetoverd in ceremoniële ruimten. De verkeerszuilen op de Mall worden weggehaald en er worden hekken geplaatst om het groen te beschermen. Er is ruimte voor zevenduizend stoelen op Horse Guards Parade en 1345 op Carlton House Terrace. In 1952 werden alle rododendrons van Parliament Square uitgegraven en mochten er geen vrouwen op het dak van Admirality Arch komen. ‘We zien geen kans om de bollen te beschermen,’ liet het ministerie van Openbare Werken weten. De tien baardragers worden geselecteerd en ergens in een barak, waar niemand hen ziet, oefenen ze met het dragen van hun last. Britse vorsten worden begraven in een kist die aan de binnenkant is bekleed met lood. Die van Diana woog 250 kilo.

Op D+4 wordt de kist overgebracht naar Westminster Hall, waar hij vier volle dagen blijft opgebaard. De tocht van Buckingham Palace wordt de eerste grote militaire parade van operatie London Bridge: over de Mall, via de Horse Guards en langs de Cenotaph. 
De route moet plaats bieden aan zo’n miljoen mensen. Voor het vervoer van al die mensen grijpt men terug op de logistieke operatie van de Olympische Spelen in 2012.

Wellicht spelen ook corgi’s een rol. 
In 1910 werden de rouwenden voor Edward VII voorafgegaan door zijn 
foxterriër, Caesar. Achter de kist van zijn zoon, die naar Wolferton Station ging, bij Sandringham, liep Jock, een witte jachtpony. De stoet zal precies 
op het hele uur aankomen bij Westminster Hall. De timing zal perfect zijn. ‘Op het moment dat de wielen tot stilstand komen, beginnen de klokken van de Big Ben te luiden,’ zegt een verslaggever.

In de hal klinken psalmen terwijl de kist op een katafalk wordt geplaatst, die is gehuld in paars. King Charles is teruggekeerd van zijn tocht door 
Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland, en hij zal de rouwstoet 
aanvoeren. De rijksappel, de scepter en de kroon worden op hun plek gelegd, soldaten stellen zich in het gelid, en dan gaan de deuren open voor de mensen die zich buiten hebben 
verzameld en die nu 23 uur per etmaal langs de Queen mogen lopen. Bij George VI kwamen er 305.000 onderdanen. De rij was bijna zes kilometer lang. Voor de Queen verwacht men 
een half miljoen mensen. Er zal een onvoorstelbare rij staan.

Onder het kastanjehouten dak van de Hall zal alles even goed georganiseerd en troostrijk lijken, en tot op de millimeter geregisseerd – want zo is het ook. Na de begrafenis van George VI 
is een 47 pagina’s dik intern rapport opgesteld, met onder meer de suggestie om metalen rollers onder de 
katafalk te plaatsen, zodat de kist niet met een klap neerkomt. Vier soldaten zullen roerloos de wacht houden, telkens twintig minuten aaneen, en er zijn voortdurend twee invallers paraat. De RAF, het leger, de Royal Navy, de Beefeaters, de Gurkha’s – ze leveren allemaal een bijdrage. De hoogste 
officier van de vier staat aan de voet van de kist, de laagste officier aan het hoofdeinde. De rouwkransen op de kist worden elke dag vervangen. Toen Churchill lag opgebaard, in 1965, was 
er een replica van de Hall gemaakt in het nabijgelegen Hotel St Ermin’s, zodat de soldaten hun bewegingen konden oefenen. In 1936 hebben de vier zonen van George V het gebruik van de Prinsenwacht nieuw leven ingeblazen, waarbij leden van het koninklijk huis onaangekondigd de wacht houden bij de kist. De kinderen en kleinkinderen van de Queen zullen dat nu ook doen – voor het eerst ook de vrouwen.

Voor het ochtendgloren op D+9, de dag van de begrafenis, zullen in de stille Hall de juwelen van de kist worden gehaald en worden gereinigd. In 1952 hadden drie juweliers bijna twee uur nodig om al het stof te verwijderen. (De Grote Ster van Afrika, op de koninklijke scepter, is de op een na grootste geslepen diamant ter wereld.) Het merendeel van de bevolking zal die dag vrij hebben genomen. Winkels zullen sluiten, of verkorte openingstijden hanteren. In sommige etalages zal een foto van de Queen worden gezet. De beurs zal gesloten blijven. De avond ervoor zullen overal in het Verenigd Koninkrijk diensten zijn gehouden. Er zijn plannen om indien nodig voetbalstadions beschikbaar te stellen voor rouwdiensten.

Om negen uur ’s ochtends zal de Big Ben luiden. Er zal een stuk leer van 1,11 centimeter dik om de hamer worden gewikkeld, zodat hij in gesmoorde tonen zal slaan. De afstand van Westminster Hall naar de Abbey is slechts een paar honderd meter. De plechtigheid zal vertrouwd lijken, hoewel hij nieuw is: sinds 1760 is de Queen de eerste vorst van wie de begrafenis plaatsvindt in de Abbey. De tweeduizend gasten zitten binnen. Wanneer om elf uur de kist bij de deuren van de Abbey is aangekomen, zal het land stilvallen. Het geroezemoes zal verstommen. Op stations wordt niets meer omgeroepen. Bussen komen tot stilstand en de chauffeurs gaan langs de kant van de weg staan. In 1952 stonden alle passagiers op een vlucht van Londen naar New York tegelijkertijd op en bogen het hoofd, 5500 meter boven Canada. Destijds was de inzet duidelijker, of in ieder geval leek dat zo. Een stotterende koning die deel uitmaakte van een Britse manier van leven die continu onder vuur lag, en die een existentiële strijd had overwonnen. Op de rouwkrans voor Churchill stond: ‘Voor betoonde moed’. In 1952 was de BBC-verslaggever die alle pracht en praal en rituelen vertaalde voor de rest van het land, Richard Dimbleby, dezelfde man die zeven jaar eerder als eerste Engelse verslaggever in Bergen-Belsen was geweest en verslag had gedaan van de gruwelen. De trompetblazers en de eeuwenoude tradities waren het bewijs dat we nooit ten onder zouden gaan; de jonge dochter van de koning zou heersen over de vrede. ‘Deze koninklijke ceremoniën stonden voor fatsoen, traditie en plichtsbesef, en boden tegenwicht aan de gruwelen van het nazisme,’ aldus een historicus. ‘Het werkte helend,’ zegt Jonathan Dimbleby, de zoon en biograaf van Richard. Vermoedelijk zit zijn broer, David, dit keer achter de BBC-microfoon. De vraag is wat de klokken, de emblemen en de herauten dit keer symboliseren. Op welk moment krijgt alle pracht en praal van de Britse monarchie iets absurds binnen de realiteit van een rijk in verval? ‘De grote zorg,’ aldus een historicus, ‘is dat het niet meer dan circusaapjes zijn.’

Als de monarchie blijft bestaan als vorm van theater, is dat onderdeel van het drama. Zijn ze nog geloofwaardig? Is het, met alle kennis van 2017, nog vol te houden dat één iemand de ziel van een land vertegenwoordigt? De monarchie is niet bedoeld om dergelijke vragen te beantwoorden. Ze is bedoeld om continuïteit te waarborgen. ‘Wat zijn we toch een groot deel van ons leven aan het acteren,’ mocht de koningin-moeder geregeld zeggen.

In de Abbey zal de aartsbisschop het woord nemen. Tijdens de gebeden zullen de omroepen geen vorsten in beeld brengen. Wanneer de kist weer in beeld verschijnt, zullen de baardragers hem op de groene affuit leggen die ook is gebruikt voor de vader van de Queen, en voor zijn vader en zijn vaders vader; 138 jonge matrozen zullen hun kin op de borst laten zakken en de affuit voorttrekken. De stoet zal de Mall op draaien. Vanaf Hyde Park Corner zal de lijkwagen 37 kilometer over de weg rijden naar Windsor Castle, dat de lichamen van Britse vorsten herbergt. De koninklijke hofhouding zal haar opwachten, staand in het gras. Dan zullen de deuren van het klooster sluiten en zullen de camera’s stoppen met registreren. Binnen in de kapel zal de lift afdalen naar de koninklijke grafkelder en zal koning Charles een handvol rode aarde uit een zilveren kom op de kist werpen.