Het is op geen enkele kaart te vinden. Toch viert de Wa-enclave hun dertig jaar geleden met geweld verworven ‘autonomie’. Een zeldzaam bezoek aan het staatje toont een sterke Chinese aanwezigheid.
Als we Panghshang naderen, de hoofdstad van de autonome Wa-enclave die wordt verdedigd door de sterkste gewapende groepering van Myanmar, verschijnt er een bericht in het Engels op onze mobieltjes: ‘Welcome to China’. Na ons vertrek uit Lashio in de [Myanmarese] staat Shan krijgen we het bericht even na Tangyan, een stad die nog onder Myanmarese controle staat. Het is het teken dat we zojuist in het gebied zijn gekomen dat wordt bestuurd door de Verenigde Partij van de Staat Wa (UWSP) in het noordwesten van Myanmar, dicht bij de grens met China.
De overgang van het ene gebied naar het andere gaat gepaard met een spectaculaire verbetering van de weg. De hobbelige tweebaansweg verandert in een moderne achtbaansweg. Aan de rand van Panghshang bevindt zich een controlepost waar alle voertuigen worden gereinigd door soldaten in het uniform van het Verenigde Leger van de Staat Wa (UWSA), de gewapende tak van de politieke partij UWSP. De etnische Wa-groepering leeft half in China en half in Myanmar en telt aan Myanmarese kant zo’n achthonderdduizend inwoners en aan Chinese vierhonderdduizend.
Panghshang heeft uitstekende asfaltwegen. Daar wemelt het van de politieauto’s als we aankomen, aan de vooravond van de dertigste verjaardag van de wapenstilstand met de Myanmarese junta op 9 mei 1989. De UWSP is enkele weken voor die wapenstilstand opgericht door Wa-soldaten. Die waren in opstand gekomen tegen hun commandanten van de Communistische Partij van Birma, die heer en meester was in deze regio.
Het gebeurt maar zelden dat de UWSP bezoekers toelaat in het gebied dat ‘de staat Wa’ wordt genoemd. Maar nu zijn er ter gelegenheid van de verjaardag journalisten uitgenodigd en leiders van andere etnische groeperingen die strijd leveren in Myanmar. Ook hoge vertegenwoordigers van de regering en het leger van Myanmar hebben een uitnodiging ontvangen.
De Wa-inwoners van Panghshang spreken over het algemeen zowel hun moedertaal, die tot de taalgroep Môn-khmer behoort, als Chinees. Het staatslyceum van de stad telt zo’n driehonderd leerlingen. Het afgelopen jaar zijn er maar zes nieuwe ingeschreven. Leerlingen in het basisonderwijs bezoeken een Wa-school, waar ze les krijgen in het Wa en het Chinees.
‘Als ik naar andere landen ga, is het heel moeilijk uit te leggen waar ik vandaan kom. De meeste mensen vragen of de staat Wa in China ligt,’ zegt Lizzy, die een Myanmarees paspoort heeft maar de taal niet spreekt. De Wa vragen vaker een Myanmarees paspoort of een Myanmarese identiteitskaart aan dan bewoners van andere regio’s van Myanmar. Deze documenten stellen hen namelijk in staat de grens met China over te steken. Maar in verplaatsingen binnen Myanmar lijken ze niet erg geïnteresseerd. ‘Je kunt beter hier blijven of naar Yunnan en het Verenigd Koninkrijk gaan,’ vindt Lizzy.
“In het buitenland is het moeilijk uitleggen waar ik vandaan kom”
In zijn toespraak op 17 april heeft generaal Bao Youxiang het vooral over de ontwikkeling van de regio sinds de ondertekening van de wapenstilstand van 1989. ‘De Wa-regio was eeuwenlang een van de armste en meest achtergebleven regio’s ter wereld. Na het tekenen van de vrede zijn we van nul af aan begonnen en hebben we onze achterstand ingehaald,’ zegt de leider van de UWSA, die met name uitweidt over ‘de uitvaardiging van een Wa-grondwet, de vestiging van een markteconomie en de opening naar de buitenwereld’. Hij noemt de ‘eliminatie van de papaverteelt’ een van de grootste prestaties van de UWSP, maar zwijgt wijselijk over methamfetamine. Deze stof zou momenteel het belangrijkste verdovende middel zijn dat de staat Shan produceert.
Ook hebben we hevea- en bananenplantages waargenomen in de heuvels rond Panghshang en langs de weg die ons naar Mongla bracht. Mongla is een van de beroemdste steden in de regio van de Gouden Driehoek, waar de grenzen van Myanmar, Thailand en Laos samenkomen. Het is de hoofdstad van de Speciale Regio No. 4, die onder controle staat van het Leger van de Democratische Nationale Alliantie (NDAA). De NDAA is een factie die zich eveneens heeft afgescheiden van de Communistische Partij van Birma en die op 30 juni 1989 een wapenstilstand heeft gesloten met de Myanmarese militaire junta die tussen 1962 en 2011 aan de macht was.
Van Pangshang naar Mongla is het zes uur rijden, en de Wa hebben Chinese bedrijven in de arm genomen om de weg te vernieuwen. Mongla heeft een slechte reputatie vanwege het verdorven nachtleven en de illegale handel in wilde dieren, ook al is volgens sommige bewoners enkele jaren geleden een eind aan deze illegale handel gekomen. De grootschalige handel in bedreigde diersoorten werd in 2016 aan het licht gebracht door een BBC-reportage. We zijn ook naar Mongma gegaan, een nieuwe stad die geheel is gewijd aan het gokken.
Er verrijzen nog steeds nieuwe gebouwen en er zijn al tientallen grote casino’s geopend, voor een voornamelijk Chinese clientèle die arriveert per luxeauto. Bij het passeren van de laatste controlepost van de NDAA op de weg van Kengtung verschijnt er een bericht op onze mobieltjes: ‘Welcome to Burma’.
Auteur: Myratt Kyaww Thu
Frontier Myanmar
Myanmar | weekblad | frontiermyanmar.net/en
Frontier Myanmar is een particulier gefinancierd opinieweekblad dat in 2015 werd opgericht door de medeoprichter van The Myanmar Times.
