Argentijnse families bezetten uit nood onbebouwd land

In tenten en in hutjes van plaatwerk en nylon, blootgesteld aan bittere kou en aan een virus dat in en om Buenos Aires almaar slachtoffers maakt, overleven op een braakliggend terrein in het plaatsje Guernica meer dan 2500 gezinnen die geen kant meer op kunnen. Anderhalve maand geleden besloten deze gezinnen, gedreven door de woningnood, een 100 hectare groot stuk onbebouwd land in de gemeente Partido de Presidente Perón, ten zuiden van Buenos Aires, te bezetten om er een wijk te bouwen waar ze konden wonen.

De landbezettingen in de deelstaat worden talrijker, naarmate de sociale en economische crisis als gevolg van de pandemie toeneemt. En daarmee vindt ook een tweedeling in de politiek plaats, met aan de ene kant politici die pleiten voor ontruiming en aan de andere kant politici die primair de onderliggende sociale problemen willen aanpakken.

‘De meesten zijn jonge stellen die nog bij hun ouders woonden, of gezinnen die een huurwoning hadden en plotseling de huur niet meer konden opbrengen. Het gerucht ging dat er ergens in de buurt een stukje land was bezet en toen gingen ze erop af, in de hoop hun eigen lapje grond te bemachtigen,’ verklaart Nidia Báez aan Página/12. Báez voert actie voor Barrios de Pie [een Argentijnse actiegroep] en gaat drie keer per week naar het terrein om eten en kleren te brengen. Ook helpt ze een handje in de gaarkeuken, voor de meeste mensen die land hebben bezet in de wijken Villa Numancia en San Martín de enige plek waar ze te eten kunnen krijgen.

De landbezettingen begonnen op 20 juli (die datum is ook de naam van een van de vier wijken die op het terrein uit de grond werden gestampt) en daarna volgden confrontaties met de politie, de eigenaren van de grond en de omwonenden.

Ana Rolón is een van de duizenden vrouwen die een lapje grond in Guernica hebben bezet. Ze is een maand geleden gekomen, samen met haar man en drie kinderen, nadat ze uit hun huurwoning waren gezet, omdat haar man vanwege de quarantaine werkloos was geworden. ‘We hebben een stukje land nodig om onze kinderen fatsoenlijk groot te brengen, zodat we niet op straat hoeven te leven, met de kinderen die oud papier en ander afval ophalen, stervend van de kou met temperaturen onder nul, met de pandemie,’ zei Rolón in een vraaggesprek met Radio Con Vos. ‘We werden uit onze huurwoning gezet en toen zijn we op zoek gegaan naar een plek.’

Rolón verzekerde dat 80 procent van de mensen die samen met haar het 100 hectare grote terrein bezetten hetzelfde verhaal te vertellen hebben. ‘Ik zou niet weten wat ik zou moeten doen als ze me hier wegjagen, dan kom ik met tent en al en met mijn kinderen op straat te zitten. Laten we hopen dat de regering onze situatie nog eens overweegt,’ zegt ze met tranen in de ogen.

“Laten we hopen dat de regering onze situatie nog eens overweegt”

‘Wat je ziet, is dat er echt grote nood is,’ zegt Báez op haar beurt. ‘Het is zó schrijnend om te zien hoe er wordt geleden onder de kou en de regen. Veel gezinnen wonen in tenten, omdat ze geen geld hebben voor iets anders. Sommigen denken erover materialen te kopen met het bijstandsgeld dat ze ontvangen.’

Plaatwerk, tentdoek, nylon, karton, ijzerdraad en hout: dat zijn de materialen die beschutting moeten bieden voor de honderden gezinnen, veelal met kleine kinderen, tegen de vorst en de regen. Net als de man van Rolón zijn het arbeiders die zonder werk zijn komen te zitten: sjouwers, bouwvakkers, werklozen die door de pandemie nog kwetsbaarder zijn geworden en een beroep doen op de deelstaten en de gemeentebesturen voor een fatsoenlijke woning. Velen van hen gebruiken de sociale bijstand die ze ontvangen voor aankoop van materialen om zich tegen de kou te beschermen. Diezelfde uitkering die veel ambtenaren nu overwegen te korten als straf voor de landbezetting.

‘We gaan vrijwel zeker onderzoeken of we alle uitkeringen, inclusief de kinderbijslag en de noodhulp aan gezinnen, kunnen intrekken van degenen die land hebben bezet, want als we dat niet doen, vervallen we in willekeur,’ zei Sergio Massa, voorzitter van de Kamer van Afgevaardigden. Hij doelde op de landbezettingen in de wijk Villa Mascardi, maar tegelijk met zijn verklaring diende Alex Campbell, de afgevaardigde uit Buenos Aires voor de politieke alliantie ‘Juntos por el Cambio’ [Samen voor Verandering], een voorstel in om van iedereen die in de deelstaat Buenos Aires land bezet de uitkeringen in te trekken.

Op dat voorstel kwam kritiek van verschillende burgemeesters namens Juntos por el Cambio, die de gouverneur van de deelstaat Buenos Aires, Axel Kicillof, opriepen zich er actiever mee te bemoeien. ‘De belangen van sommigen mogen niet tot chaos voor iedereen leiden. Het probleem van de landbezettingen zal eerder groter dan kleiner worden, als we ons niet uitspreken en verzuimen maatregelen te nemen,’ zei Jorge Macri, burgemeester van de gemeente Vicente López in de deelstaat Buenos Aires.

De roep om ontruiming komt niet alleen van burgemeesters: ook Sergio Berni, de minister van Veiligheid van de deelstaat Buenos Aires, zegt er een voorstander van te zijn. ‘Iedereen die in Buenos Aires land bezet, gaat de gevangenis in,’ zei hij op de radio.

Zoals tegenwoordig gebruikelijk wanneer het over veiligheid gaat, was Sabina Frederic, de Argentijnse minister van Veiligheid, het niet met hem eens en verklaarde dat de landbezettingen ‘geen veiligheidsvraagstuk’ zijn, maar een ‘huisvestingsprobleem’. Kiciloff uitte zich in soortgelijke bewoordingen toen hij op een persconferentie verklaarde dat de landbezettingen voortkomen uit ‘een reëel gebrek’ en dat de nationale regering en de regeringen van de deelstaten in antwoord daarop ‘programma’s en plannen’ moeten ontwikkelen, in plaats van gehoor te geven aan de oproepen van de burgemeesters.

Auteur: María Cafferata

Página/12
Argentinië | dagblad | oplage 90.000

Belangrijkste linkse krant van Argentinië, met veel aandacht voor mensenrechten. Heeft vaak briljant gemonteerde foto’s op de cover, bedoeld om een jong publiek aan te trekken.